Gün içerisinde farketmeden yaptığınız tüm davranışları düşünün. Erken kalkmanız, sabah yüzünüzü yıkamanız, podcast dinlemeniz, koltuğunuzda oturma şekliniz, yatmadan diş fırçalamanız… Bunların hepsi davranışlarınızın yüzde ellisini oluşturan alışkanlıklarınızdır. Yaşamınız boyunca sizi siz yapan, karakterinizi yansıtan davranışlarınız: alışkanlıklarınızdır.
Alışkanlık, bir eylemin sürekli tekrarlanması, eyleme alışılması olarak tanımlanır. Pek açıklayıcı bir tanım olmadığını düşündüğümden yukarıdaki örneklerden birini açıklayacağım. Uyandığınızdan işe gidene kadarki süreyi ele alalım. Uyandıktan sonra (1) telefonu elinize aldınız, (2) yüzünüzün yıkayıp dişlerinizi fırçaladınız, (3) su içtiniz, (4) giyindiniz. Bu davranışların hepsine alışkanlık diyoruz. Çünkü bu fiilleri yerine getirirken bir şey hissetmediniz, bir şey düşünmediniz. Zaten bu davranışları her gün ‘ne yapacağım’ demeden yerine getiriyorsunuz. Düşünmeden bir eylemin yerine getirilmesi aslında beynin dinlenmesi açısından iyidir. Bunları yapıp yapmadığınızı hatırlamazsınız bile. Bu nedenle kedinizin suyunu yenileyip yenilemediğinizden, ocağı kapatıp kapatmadığınızdan, ütünün fişini çekip çekmediğinizden emin olamazsınız. Ama hiç merak etmeyin beyniniz sizin yerinize yapmanız gerekeni otonom olarak yerine getiriyor. Tabi bu durumun olumsuz yanları da var. Sigara içiyorsanız, her akşam televizyon karşısında zararlı atıştırmalıklar tüketiyorsanız, her gün iki fincandan çok kahve içiyorsanız bu alışkanlıklarınızdan sıyrılmanız da pek kolay olmayacaktır.
Şekeri bırakmak için yirmi bir gün tüketmemek gerektiğini, eminim ki, hepimiz duymuşuzdur. Bu yanlış değildir. Yemekten sonra şekerli yiyecekler istemek alışkanlık haline geldiğinde bunu değiştirmek için bir süre tüketmemek bu alışkanlıktan sıyrılmanızı sağlayacaktır. Fakat alışkanlık edinmek istediğiniz her davranışta yirmi bir gün kuralını uygulamak olumlu sonuç vermeyecektir. Hatta şeker tüketimini azaltmak için de olumlu sonuç vermemesi muhtemeldir.Alışkanlığınızı bırakmak, değiştirmek veya yeni alışkanlık edinmek istediğinizde bir zorluk derecesi karşımıza çıkar. Edinmek istediğiniz alışkanlık sizi ne kadar zorlayacak? Hayatınızda meydana getireceği değişiklik nasıl olacak? Mesela her sabah bir bardak limonlu su içmek, her gece elli sayfa kitap okumak ve spora gitmek alışkanlıklarını kazanmak istiyorsunuz. Bu eylemleri yerine getirme zorluklarına göre sıraladığımızda en kolayı limonlu suyu içmek en zoru spora gitmek olacaktır. Bu nedenle bu alışkanlıkları edinmek için en az süreyi (örneğin yirmi bir gün) limonlu su içmek için, en fazla süreyi (gerekirse doksan gün) spora gitmek için harcamalısınız. Altmış gün spora gittikten sonra hala istememeniz, alışkanlık haline getirememeniz bu yüzden normaldir.
Bir eylemi yerine getirmek size ne kadar zor geliyorsa alışkanlık kazanmanızın süresi de o kadar uzayacaktır. Bu durumda pes etmemek gerekir. Genelde altmış altı gün bir alışkanlığı edinmek için ideal süredir. Araştırmalar zorluk seviyesine göre bu sürenin on sekiz ile iki yüz elli dört gün arasında değiştiğini söylüyor. Yani bir alışkanlık edinmek için çıktığınız yolda sabırlı olmanız gerekir. Sonunda o alışkanlığı edineceğiniz bilimsel olarak bir gerçektir. Bu süreçte birkaç gün rutininizin dışına çıkmak da size bir şey kaybettirmeyecektir. Yani başarıya giden yolda alışkanlık edinmek veya var olan alışkanlıklarınızı değiştirmek çok önemlidir.
Edinmek veya değiştirmek istediğiniz alışkanlığı günden güne takip etmek ve sürekliliğini sağlamak için kendinize tablo yapabilirsiniz. Her gün gerçekleştirdiğinizde bir tik atmak, tablonuzu renklendirmek bu süreci kolaylaştıracaktır. İsterseniz bunu sizin yerinize yapan hatta size hatırlatan uygulamalar da mevcut.
Alışkanlık, genelde, temelinde bir rutini bulundurur. Siz günlük işlerinizin dışında davranışlar sergilediğinizde alışkanlıklarınızı değiştirmek çok daha kolay olacaktır. Misafir olarak kaldığınız evde sabah rutininizi gerçekleştiremeyebilirsiniz bu nedenle sabahları bırakmak istediğiniz bir alışkanlığınız varsa bu döneme denk getirmek bu alışkanlığı değiştirmek için iyi bir fırsat olacaktır. Mesela sabahları kahve içmeyi bırakmak istiyorsanız bir süre kaldığınız misafirlikte bunu yapmamanız kendi evinizde yapmamanızdan daha kolay gelecektir.
Başarılı insanlar diye tanımladığımız bir grup insanın yıllardır ne tür alışkanlıkları olduğu birçok araştırmaya konu olmuştur. Bu alışkanlıkları birebir edinmenin sabır işi olduğuna yukarıda değindim. Başarılı olmak için edinmek istediğiniz bir alışkanlık varsa artık isteğiniz, azminiz ve çabanızdan başka eksiğiniz (yani kendinizden başka engeliniz) olmadığını biliyorsunuz. Başlangıçlar için beklemeniz gereken özel bir gün olmadığını unutmayın!
Nevra Pekgil – Arya Genç Üyesi