Eminim ki birçoğumuz son yıllarda bu başlık altında yayınlanan yüzlerce kaynak
görmüşüzdür. Aslında tasarım düşüncesi geçtiğimiz 10-20 yıl öncesinde ortaya çıkmadı.
Tarih boyunca iyi tasarımcılar, anlamlı ve etkili çözümler oluşturmak için insan merkezli bir
yaratıcı süreç uygulamışlardır. Kafamızı çevirip baktığımızda göreceğimiz birçok eser bu
tasarım odaklı düşünce sürecinin son ürünleridir; köprüler, otomobiller, metro sistemleri ve
daha birçok örnek.
Bir süre sonra güncel tasarım bakış açısı; ihtiyaçlara çözüm bulmak yerine yalnızca ürünlere
estetik değer kazandırmak olarak sınırlandı. Bu da şirketlerin insan ihtiyaçlarını
karşılamayan çözümler üretmesine neden oldu. Bunun yanında bazı şirketler tasarım
süreçlerini, çözüm geliştirme aşamasına taşıyarak sürecin değişmesini sağladı. Aldıkları
sonuçlar incelediklerinde, tasarım odaklı düşüncenin farkını gördüler ve bunun faydasını
finansal olarak da sağladılar.
Genel tanımından bahsedecek olursak tasarım odaklı düşünce; çeşitli süreçleri kapsayan,
“insan merkezli” ve problemlerin çözümüne odaklı bir düşünce metadolojisidir. Geliştirme
süreçlerinde insanı merkeze alarak, yapılacak yeniliğin rekabet avantajını sağlamasına
neden olur. Bu metadolojinin uygulanacağı süreçler; sıfırdan oluşturulan bir ürün veya
herhangi bir alandaki geliştirmeyi kapsayabilir. Yazı boyunca ürün geliştirme örneğine bağlı
olarak konuyu ele alacağız.
Bahsettiğimiz bu uygulamalı süreç 6 aşamadan oluşur:
1- Empati Kurma
2- Tanımlama
3- Fikir Yürütme
4- Prototipleme
5- Test Etme
6- Uygulama
Empati Kurma: Geliştireceğiniz üründe ya da ele almak istediğiniz bir süreçte,
müşterilerinizin ne istediğini doğru anlamalısınız. Onların yaptıkları, söyledikleri,
düşündükleri ve hissettikleri hakkında bilgi edinmek için araştırmalar yapmalı, çıktıları doğru
analiz etmelisiniz. Gerekirse ürünü kullanacak kişinin neler hissedeceğini, hangi süreçlerden
geçeceğini hayal etmeyi deneyebilirsiniz. Hatta uygun koşulları sağlayarak müşterinizi bu
deneyimleri yaşarken gözlemleyebilirsiniz. Kendinize “bu ürünü kullanan kişileri ne motive
eder ya da vazgeçirir?’ veya ‘hangi noktalarda zorlanırlar?’ gibi soruları yöneltmelisiniz. Bu
süreçte empati kurmanızı kolaylaştıracak temel bilgileri toplamaya odaklanmalısınız.
Tanımlama: Empati ve araştırma sonuçlarınızı birleştirip analiz çalışmasını yapacağınız
aşamadır. Çıkardığınız sonuçlar probleminizi tanımlamada size yol gösterir. Aynı zamanda
burada karşımıza çıkan problem tanımları sizin için yeni geliştirme fırsatları ortaya
çıkaracaktır.
Fikir Yürütme: Bu aşamada, tanımlama sürecinde ortaya çıkan problem tanımlarınızı ele
almalısınız. Belirlediğiniz problemlere, çeşitli çözüm yolları ya da çözüme giden fikirleri
destekleyecek yan düşünceleri tespit etmeyi deneyebilirsiniz. Fikir yürütme aşamasında
ortaya çıkan düşüncelerinizi sınırlamamaya özen gösterin. Çünkü her fikir somut bir yarara
dönüşmese de kaliteli fikirlerin olgunlaşmasına ön ayak olur. Eğer ekip olarak işlerinizi
yürütüyorsanız, ekibinizle yapacağınız beyin fırtınaları bu aşamanın daha verimli geçmesini
sağlayacaktır.
Prototipleme: Fikirlerinizi somut olarak görebileceğiniz duruma getirmelisiniz. Ürününüzün
uygulanabilirliği konusunda en kesin sonucu bu prototip üzerinden değerlendirme şansınız
olacaktır. Somut haldeki şekli, fikir yürütme aşamasında göremediğiniz ayrıntıları fark ederek
problemleri büyümeden çözmenizi sağlar. Bu aşamada prototipinizi çevrenizdekilerle
paylaşmalı ve geri bildirimlerini dinlemelisiniz.
Test Etme: Sizi geliştirecek geri bildirimler için müşterilerinize dönmelisiniz. Ortaya
çıkardığınız bu ürünün nelere dokunduğunu görmelisiniz. Fikir yürütme aşamasında elde
ettiğiniz çıkarımları müşterilerinizle yapacağınız testler ile doğrulayabilirsiniz. Kendinize
“yaptığım bu geliştirme hedeflediğim ihtiyaçları karşılıyor mu?”, “Ele aldığım problem
üzerinde farklı bir bakış açısı sağlayabildim mi?” şeklinde soruları yöneltmelisiniz. Bu
sorulara verdiğiniz cevap ve aldığınız geri bildirimlerle ürününüzü geliştirmeye devam
edebilirsiniz. Ulaşmak istediğiniz yere kadar test çalışmasına devam etmek ürününüzü
kontrol altında tutmanızı sağlayacaktır.
Uygulama: Ürününüzü en basit haliyle de olsa hayata geçirmelisiniz. Çözümün
gerçekleştiğinden ve son kullanıcınızın hayatına dokunduğundan emin olmalısınız.
Uygulama aşaması bu süreç içerisinde büyük öneme sahiptir. Çünkü uygulamanın başarısı,
son kullanıcının yaşamındaki bir yönünü dönüştürme yeteneğinde yatmaktadır.
Tasarım odaklı düşünce uygulaması ürününüz geliştikçe uygulanmaya devam etmelidir.
Çünkü müşterileriniz çoğaldıkça, ihtiyaçlar evrildikçe ürününüzün sürekli olarak bu ihtiyaçları
karşılar durumda olmak zorundadır. Bu geliştirmeleri de yine tasarım odaklı düşünme süreci
üzerinde planlayarak yola devam etmeniz gerekir.
Sonuç olarak bu süreç bir yerde başlayıp biter şeklinde algılanmamalıdır. Aksine bu
metodoloji insan ihtiyaçlarına göre evrilen ve birbirini takip eden süreçler bütünüdür. Son
kullanıcıya sağlamamız gereken yarar var olduğu sürece uygulanmaya devam edilmelidir.
Nuriye Sarıca – Arya Genç Üyesi
Kaynaklar:
https://www.nngroup.com/articles/design-thinking/
https://www.userspots.com/rehber/design-thinking-rehberi